Caerimoniale Romanum
(Zeremonienbuch der römischen Kurie)
Repertorium Fontium –, –
Autor | Gregorius X papa |
---|---|
Entstehungszeit | 1272-1276 |
Berichtszeit | 1272-1276 |
Gattung | Liturgische Texte; Zeremonienbuch |
Region | Italien ab 1200 |
Schlagwort | Liturgie; Papstwahl; Papstgeschichte; Ordines; Zeremonien |
Sprache | Lateinisch |
Beschreibung
Editionstitel Mabillons, in einigen Hss.: Stilus servandus in electione pape (Vat. lat. 4735, Urb. lat. 470). Zeremonienbuch über Papstwahl und -krönung, daran schließt ein liturgisches Festkalendarium. Der Auftrag zur Kompilation der Bestimmungen zur Papstwahl geht auf Papst Gregor X. (1271-1276) zurück. Ob dies auf dem Konzil von Lyon erfolgte, bleibt offen. Die Überlieferung wird von Schimmelpfennig in drei Gruppen unterteilt: a) Paris, Arsenal 526, b) Paris lat. 937 und Vat. lat. 5747, c) Gatticos Version im Ordo Romanus XIV. Inc.: Quia omni potentatui vita brevis (ed. Mabillon), Quia omnis potentatus vita brevis (Gatticus). Expl.: Et offert ad altare ut dictum est.
Handschriften – Mss.
- Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urbin. lat. 470, f. 48v-54 vom Jahr 1487
- Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4735, f. 26v-32
v. Edd. Andrieu (1940) 155 P. Salmon, Les manuscrits liturgiques latins de la Bibliothèque Vaticane. 3: Ordines Romani pontificaux rituels cérémoniaux (Studi e testi, 260), Città del Vaticano 1970, 122-123 Nr. 415
- Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4737, f. 44-50
v. Edd. Andrieu (1940) 155 P. Salmon, Les manuscrits liturgiques latins de la Bibliothèque Vaticane. 3: Ordines Romani pontificaux rituels cérémoniaux (Studi e testi, 260), Città del Vaticano 1970, 7 Nr. 14
- Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 5747, f. 3-13 saec. xv
v. Edd. Andrieu (1940) 183-188 P. Salmon, Les manuscrits liturgiques latins de la Bibliothèque Vaticane. 3: Ordines Romani pontificaux rituels cérémoniaux (Studi e testi, 260), Città del Vaticano 1970, 127 Nr. 433
- Paris, Bibliothèque de l'Arsenal, 526, f. 89r-108r saec. xiii ex., vollständiger Text, enthält auch Ordines für Papst- und Kaiserweihe, Stationskirchen-Liste, Mirabilia urbis Romae u.a.m.
v. Comm. Schimmelpfennig (1973) 394 v. Edd. Andrieu (1940) 49-51 A. Stroick, Zum Zeremoniale Gregors X., Historisches Jahrbuch 55 (1935) 305-311 (ZDB – ZDBdigital)
- Paris, Bibliothèque nationale de France, Ms. lat. 937 saec. xiv ex.
v. Edd. Andrieu (1940) 58 http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b9076469g
Literatur zu den Handschriften allgemein
v. Edd. Andrieu (1940) 209 J. B. Gatticus, Acta selecta caeremonialia Sanctae Romanae Ecclesiae, 1, Romae 1753, 1-3 (BV) zu allen von ihm benutzten Hss.P. Salmon, Les manuscrits liturgiques latins de la Bibliothèque Vaticane. 3: Ordines Romani pontificaux rituels cérémoniaux (Studi e testi, 260), Città del Vaticano 1970, 119 Nr. 402
Ausgaben – Edd.
J. Mabillon – M. Germain, Museum Italicum. Seu Collectio veterum scriptorum ex bibliothecis Italicis eruta, 2, Luteciae Parisiorum 1689, 221-241 (https://archive.org) J. Mabillon – M. Germain, Museum Italicum. Seu Collectio veterum scriptorum ex bibliothecis Italicis eruta, 2, Lutetiae Parisiorum 21724, 221-241 (BV – https://hdl.handle.net) J. B. Gatticus, Acta selecta caeremonialia Sanctae Romanae Ecclesiae, 1, Romae 1753, 72-85 (BV) Rubrica lxxx, lxxxiJ. P. Migne, Patrologiae cursus completus. Series Latina, 78, Parisiis 1841-1864, 1105-1122 (BV) nach ed. MabillonM. Andrieu, Le Pontifical Romain au moyen âge, 2: Le pontifical de la curie romaine au XIIIe siècle (Studi e testi, 87), Città del Vaticano 1940, 525-541 unter dem Titel Ordo, Gregorii X iussu editus, qualiter Romanus Pontifex consecretur
Literatur zum Werk – Comm.
J. Kösters, Studien zu Mabillons Römischen Ordines, Münster 1905, 65-66 B. Schimmelpfennig, Die Zeremonienbücher der römischen Kurie im Mittelalter (Bibliothek des Deutschen Historischen Instituts in Rom, 40), Tübingen 1973, 30-35
Literatur zum Autor – Comm. gen.
- Zitiervorschlag:
- https://www.geschichtsquellen.de/werk/5407 (Bearbeitungsstand: 10.09.2019)